Page 32 - Most Final -Ombudsman Yayını -29 Jan 2021

B. Ombudsmanlık kurumlarının temel görevleri

Ombudsmanlığın şikâyetler üzerine ve kendi inisiyatifiyle yaptığı
işlemler

İlke 8(a)
Mahkemelerle karşılaştırıldığında, Ombudsmanlık kurumuna, sözlü
şikâyetleri alma, şikâyette bulunurken resmî gerekliliklerin olmaması ve
yasal temsil şartının bulunmaması gibi tedbirler sayesinde kolayca
erişilebilmektedir. Örneğin Portekiz’de, Ombudsmanlık Kurumu
bünyesinde özel bir Çocuklar, Yaşlılar ve Engelliler Birimi bulunmaktadır.
Bu Birim, savunmasız kişilerin ihtiyaçlarını karşılamaya çalışmakta ve
vatandaşların tavsiye alabilecekleri ve şikâyette bulunabilecekleri üç
yardım hattı (Çocuk Yardım Hattı, Yaşlı Yardım Hattı ve Engelli Yardım
Hattı) sağlamaktadır. 2017 Ombudsmanlık Yıllık Raporunda, Birimin bir
önceki yıl içerisinde 4026 çağrıyı nasıl ele aldığı ve tavsiye sunma,
işaretlerle gösterme, arabuluculuk yapma ve şikâyetleri soruşturma
yoluyla vatandaşlara nasıl yardımcı olunduğu ayrıntılarıyla
anlatılmaktadır.

Ombudsmanlığın görevi genellikle şikâyetlerin soruşturulması olsa da,
anlaşmazlıkları çözmek için arabuluculuğun kullanıldığı örnekler de
vardır. Monako Prensliği’nde, Hakların, Özgürlüklerin ve Arabuluculuğun
Korunması Yüksek Komiserliği, şikâyetler için rızaya dayalı bir yaklaşıma
özel vurgu yapmakta, ofis ise uzlaşma, destek ve diyalog için bir araç
görevi görmektedir. Yüksek Komiserlik, 2017 Yıllık Raporunda, ofisin elde
ettiği üç ana sonucu şu şekilde açıklamaktadır: şikâyet konusu işlemin
haklı olduğu durumlarda, durumu anlamasına yardımcı olmak için
vatandaşa destek sağlanması; taraflar arasındaki farklılıkların çözüme
kavuşturulduğu ve tüm tarafları tatmin eden bir çözümün sağlandığı
dostane bir çözüm süreci sağlanması ve bir kuruluştan görüşünü
değiştirmesi talep edilen durumlarda resmî bir tavsiye verilmesi. Yüksek
Komiserlik, ofisin yaklaşımını açıklarken, dinlemeyi, anlamayı,
bilgilendirmeyi, açıklamayı, tavsiyelerde bulunmayı ve çıkmaza düşen
durumların çözüme kavuşturulmasını, vatandaşlar ve kamu kurumları
arasındaki ilişkinin geliştirilmesinde kilit rol oynayan unsurlar olarak ifade
etmektedir.
Hak sahibi dostu bir kurum olmanın önemli bir parçası, şikâyette bulunma
imkânı olmayan vatandaşların yine de korunmasını sağlama kabiliyetidir.
Kurumun kendi inisiyatifiyle soruşturma başlatma yetkisi, bunu elde
etmenin etkili bir yoludur. Örneğin, Avusturya Ombudsmanlık Kurulunun
mevzuatı, Ombudsmanlık Kurulunun yalnızca şikâyet alınan yerlerde
değil, şikâyet alınmayan yerlerde de soruşturma yapmasına izin
vermektedir.
31